Antivries vloerverwarming

Het tiny house in de winter van 2019

Zoals al verteld in mijn blog De dubbele bodem, is het tiny house voorzien van vloerverwarmingsbuizen. Het was er echter nog steeds niet van gekomen om deze aan te sluiten, omdat de installatie nogal wat gepuzzel kostte. Uiteindelijk ben ik eruit gekomen, met hulp van ervaren tiny house installateur Marco de Jong van EMCO Installaties.

Ik heb hieronder mijn vraag aan hem geplakt, zodat het een beetje duidelijk wordt wat precies mijn wens was, en waarom dit complex is. Omdat ik niet permanent in mijn tiny house woon, is de vloerverwarming vooral bedoeld om het huisje vorstvrij te houden, op een basistemperatuur van ongeveer 5-10 graden. Voor dit soort situaties is er geen standaardoplossing. De gewone zonneboiler-systemen zijn bijvoorbeeld veel te groot en hebben een te hoge warmtecapaciteit. En omdat mijn houtkachel niet altijd aan is, heeft het ook geen zin om het systeem daar op aan te sluiten.

Hoi Marco,
Leuk dat je de installatie in mijn tiny house een interessante puzzel vindt!
Ik heb dus deze pomp aangeschaft om het water in de vloerbuizen te circuleren: https://www.warmteservice.nl/Verwarming/Vloerverwarming/Vloerverwarming-verdeler/Therminon-vloerverwarmingsunit-5000/p/33052605?gclsrc=aw.ds&&gclid=EAIaIQobChMI25qSremt5wIVjOJ3Ch2FrALjEAYYAiABEgIXQ_D_BwEEr ligt 90 meter vloerverwarmingsbuis, verdeeld over ca. 12 m2.
Ik heb dit zonnepanelensysteem, kan indien gewenst 2 panelen bijplaatsen. Het vermogen van de zonnepanelen inverter is maximaal 1200 W.
https://www.acculaders.nl/victron-easysolar-12-1600-70-mppt-100-50.html?utm_source=daisycon&utm_medium=affiliate
En ik heb “walstroom” als backup als de accu leeg raakt. Dit wil ik graag op elkaar aangesloten hebben met behulp van een kleinvermogen elektrische boiler. Met ertussen een thermostaat die ervoor zorgt dat de vloerverwarming aan gaat onder 5-10 graden. Verder heb ik een wateraansluiting van de camping, en een gasgeiser voor waterverwarming. Dit hoeft dus niet via de boiler te lopen. Daarmee wordt de vloerverwarming een gesloten systeem, legionella is niet relevant. Ben benieuwd of je denkt dat dit gaat lukken?
Groetjes, Gerdien

Marco heeft het snel en eenvoudig opgelost, zie de plaatjes hieronder. Enige knelpunt in de winter is dat mijn huidige 2 zonnepanelen niet genoeg stroom leveren om het systeem aan te houden, maar gelukkig heb ik backup walstroom. Zodra ik ergens offgrid zou gaan staan moeten er dus 2 panelen bijgeplaatst worden.

Elektrische boiler aangesloten op de pomp en de vloerverwarmingsbuizen

Check het werkt! Temperatuur in de vloer is nu 14 graden …

Een productieve zomer

Voorjaar 2019 bij het tiny house

Door onze mooie nieuwe standplaats tussen de fruitbomen van de Betuwe, kan ik nu niet alleen mijn huisje het hele jaar gebruiken, maar heb ik er ook meteen een extra tuin bij van ongeveer 15×10 meter. Een hobbelige stuk gras met perenbomen en een pruimenboom, genoeg ruimte om groente en fruit te gaan telen. De stevige kleibodem maakt het bewerken van de grond er niet gemakkelijker op, maar met wat provisorische moestuinbakken is dat snel opgelost:

De eerste oogst uit de moestuinvakken

Superleuk ook dat mijn ouders, die sinds kort vlakbij wonen, er fijn gebruik van kunnen maken: lekker rommelen in de tuin, en rustig een boekje lezen op het terras. Samen met mijn handige vader heb ik een mooi terras aangelegd, een klimrek voor de bramen & bonen, een schutting tegen de felle wind hier, en een handig schuurtje.

Ook nieuw dit jaar was de start van mijn eigen bedrijf DijkstraDoet (vanaf 1 oktober fulltime), dus heel veel vrije tijd bleef er niet over. Maar tussen de bedrijven door is er dit eerste jaar al aardig wat oogst uit de tuin gekomen: aardappels, prei, rucola, capucijners, bietjes, worteltjes, courgette, paksoi, etc. Alleen de mais is vakkundig door de konijnen buitgemaakt.

De binnenkant van het huisje werd in de zomer een beetje verwaarloosd, want met dat lekkere weer ben ik liever buiten bezig. Dat komt hopelijk in de herfst wel weer …. Op de wensenlijst staat nog steeds: vloerverwarming aansluiten (om vorstvrij te houden), behang tegen een paar wandjes en wat kasten/planken inbouwen.

Nieuw dak

De binnenkant van het huisje is nagenoeg af, en afgelopen winter hebben we er al lekker van genoten, kacheltje aan, beetje achter de laptop werken, beetje klussen.

Maar waar we minder blij van werden was de terugkerende lekkage, vooral langs de kozijnen aan de voorkant. We konden er maar niet achter komen waar het water binnen kwam, dus voor de zekerheid smeerden we siliconenkit in alle kieren die er “risicovol” uitzagen: tussen de geveldelen en langs de kozijnen. Zonder resultaat helaas.

De enige conclusies die overbleef, is dat het toch aan het dak lag. Hoe ik het dak heb gemaakt (een enorme klus trouwens) staat uitgebreid hier beschreven. Ondanks dat ik de red cedar dakshingles volgens de instructie van de leverancier bevestigd had, bleek er toch water tussendoor te lekken (hellingshoek niet steil genoeg?), dat vervolgens via het dampdichte folie tussen de zijwanden belandde, en op die manier ook binnenkwam.

De enige oplossing bleek het dak vervangen. Met frisse tegenzin gingen we aan de slag, en door het mooie maartweer was het eigenlijk zo gepiept.

We hebben nu grijze profielplaten van de Hornbach gebruikt, en eerlijk gezegd vind ik het eindresultaat er nog mooier uitzien, ook al is het niet meer dampopen en zal het vast wel meer herrie maken als het regent. Ook de aansluiting van de kachelpijp op het dak is nu veel strakker.

Een tiny badkamer

Weliswaar bouw ik een tiny house, en heb ik dus heel weinig ruimte binnen, toch wilde ik een volwaardige badkamer. Met douche, wastafel en toilet, en wat opbergruimte. En sinds kort zelfs met warm water, want we hebben een on-demand gasgeiser voor aangesloten.

Het natte deel van de badkamer is afgewerkt met Fibo Trespo panelen, deze zijn speciaal bedoeld om waterdichte wanden te maken op plekken waar je niet kan of wilt tegelen. Deze platen zijn dus rond de douchehoek geplaatst. Alle randjes zijn daarna gekit en het plafond, houten wand en kozijnen met acrylverf gelakt.

Achter toilet en wastafel heb ik de wanden die bestonden uit een lappendeken van stukken multiplex afgewerkt met een restant wandkurk (1 cm dik), dat met een beetje houtolie waterafstotend is gemaakt.

In alle wanden zijn er uitsparingen voor stopcontacten en waterleidingen, en in de vloer drie afvoeren van 32 mm voor grijs water. Die komen onder de trailer uit op één afvoerbuis, die tzt in een helofytenfilter kan uitkomen.

De vloer is voorzien van vloerverwarmingsbuizen, en daarna afgedekt met berken multiplex 15 mm. Daarna heb ik als vloerbedekking vinyl “dryback” (van marktplaats) gelijmd, op een houten ondergrond die voor de zekerheid vooraf is voorzien van een laag zwart rubber.

Het wastafelblad is van een oude houten plank, met mijn zelfgemaakte plankdragers (van de houtbewerkingscursus) en een RVS waskom.

Het Separett Villa droogtoilet is aangesloten op de afvoer, en op een ventilatiegat in de wand. Een muisstille 12V ventilator zorgt ervoor dat eventuele luchtjes vlot afgevoerd worden. De acryl douchebak is ook aan de afvoer bevestigd, en langs de randen gekit. De afvoeren van zowel badkamer als keuken komen onder de trailer samen op 1 afvoerpijp, dat was nog wel even een krap klusje voor Franc 😉

De deur van de badkamer moet ik nog iets leuks voor bedenken, in de tussentijd hangt er een oud laken, dat werkt ook prima.

Bijna winterklaar / keuken

De beloofde blog over de badkamer moet nog even wachten, want ik wil er foto’s bij plaatsen van het eindresultaat. Dat betekent: spiegel, douchegordijn en een paar plankjes ophangen. Geen dringende klusjes, en dus blijven ze liggen.

Prioriteit was er de afgelopen maanden voor verhuizing naar een andere staplek, het bouwen van de keuken, en aansluiten van gas, water en elektra. En stiekem alvast wat inrichten. Hier dus een hoognodige update over “werk in uitvoering”.

Tweede verhuizing
Omdat de staplaats op de camping aan de Lek me toch niet helemaal beviel, want veel verkeer bij het pontje, te weinig privacy, en geen toegang in de winter, ben ik op zoek gegaan naar een mooi alternatief. En dat heb ik gevonden op een natuurkampeerterrein in de buurt waar ik sowieso heel 2019 kan blijven staan. Midden tussen de fruitbomen, met een vrij uitzicht, en mooi op het zuiden gepositioneerd voor de noodzakelijke zonne-energie.

Keuken
Ook al is de ruimte heel beperkt, ik wilde toch graag een volwaardige keuken in het huisje. Daarom maakte ik geen gebruik van een standaard keuken, maar bouwde alles op maat: een aanrechtblad van 50 cm diep van latjes resthout, en inbouw kookplaat / wasbak / gasoven / koelkast van de camperwinkel.

Ik heb heel lang geprobeerd om tweedehands apparatuur te vinden die paste in mijn keuken, maar ook energiezuinig is, en uiteindelijk toch besloten hier een uitzondering op mijn recycling “regel” te maken: ik wil namelijk wel dat het heel zuinig werkt en lang meegaat. Ook heb ik heel bewust de keuze gemaakt voor een gasoven en gaskookplaat, omdat ik met mijn (huidige) twee zonnepanelen nooit genoeg elektriciteit kan opwekken om elektrisch te kunnen koken.

Met inmiddels gas en water geïnstalleerd, is de keuken ook echt functioneel: de eerste kopjes koffie en thee zijn inmiddels gezet 🙂

Inrichting
Bij de inrichting kan ik me gelukkig weer flink uitleven met restmaterialen en tweedehands spullen:

• seventies dekbedovertrek waar ik als kind onder sliep, vermaakt tot gordijnen
• uit de verhuizing van mijn ouders: beddengoed, restanten servies & pannen, en opbergmanden
• mijn oude klompjes omgebouwd naar bestekbakken
• aanrechtblad, keukenkastjes en -lades van resthout
• wollen dekens en retro kussentjes van marktplaats
• oude fruitkratten als opberglades onder het bed
• mooie cadeaus kregen een plaatsje, zoals een fruitmand van oud klimtouw, en een door vriendin Suzanne gemaakte bloemenvaasjes

Voorpret
Om binnenkort helemaal winterklaar te kunnen zijn, moest er nog wat techniek geïnstalleerd worden. Inmiddels draait het 12V elektriciteitssysteem in het huisje op 2 zonnepanelen een accu en de Victron EasySolar, vakkundig geïnstalleerd door mijn lieve huistechneut Franc met als resultaat: de verlichting brandt en de koelkast koelt 😉

En voor de noodzakelijke gezelligheid en verwarming hebben we een Hobbit mini-houtkachel aangeschaft. Hij is al -buiten- getest, nu hebben we alleen nog even twee zonnige (en vrije) dagen om de kachelpijp door het dak heen te monteren.

Klusjes met mooi uitzicht

Sinds de plaatsing begin maart van ons tiny house op zijn eerste (tijdelijke) standplaats -een camping aan rivier de Lek- zijn we verder gegaan met de afwerking aan de binnen- en buitenkant. Het zijn veel kleine klusjes, waarvan het resultaat (zoals weggewerkte leidingen) meestal onzichtbaar is, en die altijd meer tijd kosten dan gedacht. Gelukkig is er tussendoor altijd dat prachtige uitzicht, en achteraf een voldaan gevoel als er weer een klus geklaard is.

Stap-voor-stap verandert het huisje steeds meer van een bouwproject in een bewoonbare plek. En om dat moment te vieren heb ik afgelopen weekend voor het eerst een nachtje geslapen. Eerst genoten van de prachtige zonsondergang en een welverdiend biertje, en daarna heerlijk gedroomd onder mijn zelfgetimmerde dak. En de volgende dag kon de rest van de familie meegenieten: picknick en zwemmen, met het tiny house als uitvalsbasis.

Om mezelf te overtuigen dat ik toch niet heb stilgezeten, hieronder een lijst met alle klusjes van de afgelopen 2 maanden:

• buitenwanden in de olie gezet (verbeterde houtolie van de Cokerije) – dit conserveert de kleur en voorkomt meteen dat er teveel water door het hout wordt opgezogen
• deurklink en slotplaat bevestigd
• voordeur en deurkozijn geschilderd, binnenkozijnen geschilderd
• drempel gemaakt van restje zink
• voorbereidingen 12V systeem (leidingen gelegd): stopcontacten op maat gemaakt (voor USB en autoplug), Victron Energy EasySolar systeem aangeschaft
• voorbereidingen 230V systeem: aansluiting voor lichtnet gemaakt, 2 stopcontacten hierop aangesloten
• voorbereidingen watersysteem: waterleidingen aangelegd voor keuken en badkamer, schoonwater tank aangeschaft
• diverse wanden binnen afgewerkt met resthout en waar nodig van grondverf voorzien
• wastafelblad gemaakt van o.a. plankdragers uit de cursus houtbewerking van vorig jaar en RVS waskom
• badkamer: vloer, wanden en plafond afgewerkt, leidingen en sanitair geplaatst (meer details volgen in apart blog over de badkamer)

Voor het eerst naar buiten

Op de allerkoudste dag van het jaar, afgelopen donderdag, verplaatsten wij ons Tiny House naar zijn eerste tijdelijke staplaats. De loods waar ik het afgelopen jaar zo fijn heb kunnen klussen wordt nu toch echt gesloopt. Hoog tijd dus om een mooie plek te zoeken waar het huisje kan staan terwijl ik verder ga met de binnenkant afbouwen.

We hadden weinig wensen qua plek, maar liefst wel zo dicht mogelijk bij huis, beschikking over elektra en een landelijke / groene plek. Dit hebben we gevonden op Camping De Haven in Beusichem, we staan daar nu met een prachtig uitzicht op De Lek.

Het transport ging trouwens soepel, met de brandweerauto van mede-loodsbewoner Peter van Brood Leeft. Eerst even langs de weegbrug: inclusief al het gereedschap en materialen die erin lagen weegt het tiny house nu 3400 kilo. Het toegestane gewicht is 3500 kg (+/- 10%), dus ik moet nog steeds goed op het gewicht blijven opletten bij het verder afbouwen.

De vloerverwarming is inmiddels klaar, en droogtoilet (Separett Villa) is alvast aangeschaft. Komende weken als de temperaturen weer wat gestegen zijn ga ik verder met het afbouwen van badkamer en keuken.

De dubbele bodem …

De binnenkant van mijn huisje vordert lekker, het tempo wordt vooral bepaald door de hoeveelheid geld die elke maand op mijn rekening binnenkomt 😉

Niet alleen probeer ik tijdens de bouw van ons tiny house zoveel mogelijk tweedehands of ecologische bouwmaterialen toe te passen, ook in het dagelijks gebruik moet het huisje straks zoveel mogelijk duurzaam EN zelfvoorzienend zijn. Een belangrijk onderdeel van gebruik is natuurlijk verwarming.

Veel tiny houses maken voor ruimteverwarming gebruik van een houtkachel, vaak in combinatie met elektrische infrarood panelen. Een houtkachel is echter een behoorlijk luchtvervuiler, dus die wil ik alleen incidenteel / voor de gezelligheid gebruiken. Bovendien moet je bij een houtkachel in de buurt blijven, en dat is onhandig zolang ik er niet permanent in woon. Wat infrarood verwarming betreft: elektriciteit is schaars als je off-grid bent, en met circa 2-3 zonnepanelen heb ik onvoldoende capaciteit in de donkere maanden om de binnenruimte met behulp van elektrische verwarming op een aangename temperatuur te krijgen. Daarom heb ik gekozen voor een basisverwarming door middel van een zonneboiler (zonnecollector) met lage temperatuur vloerverwarming.

Om deze vloerverwarming aan te brengen heb ik bovenop mijn gewone geïsoleerde vloer van 10 cm een extra “dubbele bodem” aangebracht, de opbouw is als volgt:

1. Een frame van balkjes resthout (32×44 mm).
2. Een laag reflecterend materiaal (hergebruikt verpakkingsmateriaal = isolatiefolie met een aluminium zijde).
3. Kunststof vloerverwarmingsbuis, 90 meter lang en 16mm doorsnede. Deze heb ik nieuw aangeschaft omdat ik de juiste lengte (90 m) niet aan één stuk op marktplaats kon vinden, en ik wil geen koppelingen onder de vloer maken i.v.m. mogelijke lekkage.
4. Platen underlayment van 9mm. Deze geringe dikte is mogelijk omdat er elke ca. 20 cm ondersteunende balkjes onder liggen.
5. Later volgt hierover nog een afwerkende laag van bijvoorbeeld PVC, vinyl of (dun) laminaat.

De buis wordt later aangesloten (via een verdeler die de temperatuur regelt) op een boiler, die de warmte van de zonnecollectoren door middel van warmtewisselaars omzet in zowel warm water voor de vloerverwarming als warm tapwater. In de winter zal de opgeleverde warmte naar verwachting (net) niet genoeg zijn voor ruimteverwarming en ook niet voor warm kraanwater, dus dan vindt er naverwarming plaats d.m.v. een on-demand geiser of vergelijkbaar apparaat. Alle apparatuur komt straks in de technische ruimte onder het bed, maar die bouw ik nu nog niet in. Eerst nog maar even sparen ….

Behalve aan de vloerverwarming heb ik de afgelopen weken ook gewerkt aan de afwerking van de wanden (tweedehands multiplex 15mm en 8 cm ecologische Metisse of jute isolatie) en het aanleggen van elektra daarin. De meeste elektra is 12V, in de keuken en de technische ruimte komt ook een 230V aansluiting. Dat is handig als je bijvoorbeeld keukenmachines of klusgereedschap wilt gebruiken. Verder komt er in de technische ruimte een aansluitpunt voor 230V, voor als ik een keer wel on-grid ben.

Op de plek waar het keukentje en de badkamer gaan komen liggen nu bovendien afvoerpijpen, waterleidingen en gasaanvoer. Alles netjes in de bodem en achter de keukenkast verwerkt, zodat het straks niet zichtbaar is. De keukenkast is trouwens een tweedehands dressoir van marktplaats van de juiste afmetingen. Ik wilde namelijk een keukenblok van maximaal 50 cm diep om ruimte te besparen. Hierin komt een spoelbak, 2- of 3-pits propaan gaskookplaat, een koelkastje en (liefst) een kleine gasoven.

Met alle nieuwe toevoegingen aan de binnenzijde begint het er nu echt al woonbaar uit te zien! Misschien ga ik binnenkort wel een keertje proefslapen …

Van buitenkant naar binnenwand

Vandaag realiseerde ik me dat ik al een poosje niets geschreven had over mijn vorderingen bij het bouwen. Niet dat ik niet geklust heb, maar dat gaat zo geleidelijk dat ik soms vergeet hoeveel er alweer veranderd is. Naast mijn “normale” werk probeer ik zoveel mogelijk tijd vrij te maken voor mijn drie hobby’s van dit moment: boerderijwerk bij Stadsboerderij Caetshage, opzetten van een moestuin-app, en klussen aan mijn tiny house.

En wat dat tiny house betreft, de afgelopen weken is er weer veel gebeurd: het glas is in ramen en deuren gezet, het plafond heb ik van binnen geïsoleerd en afgetimmerd met een restpartij van stroken 12 mm dik underlayment, het frame van de badkamerwanden is geplaatst, en ik ben begonnen met het van elektra voorzien en aftimmeren van de binnenwanden. Verder kreeg ik hier en daar nog wat restanten hout van vrienden, zodat ik straks genoeg balkjes heb om de vloerverwarming tussen te gaan leggen.

Vooral doordat ik begonnen ben met stopcontacten aanleggen en het aftimmeren van de binnenwanden, gaat er nu van binnen echt als een huisje uitzien, en kan ik me beter voorstellen hoe het straks gaat worden. Stiekem ben ik alvast een beetje gestart met voorpret voor de inrichting, zoals retro behang (voor kale wandjes) en wollen dekens (voor o.a. rolgordijnen en kussens), allemaal tweedehands natuurlijk :).
Ik ben nog op zoek naar: (retro) 12V plafondspotjes en wandlampen, een kleine (hoek)wastafel, wandventilatoren, een klaptafel en ondiepe wandkastjes voor de keuken, dus laat me weten als je nog wat hebt liggen!

In de tussentijd zijn mijn medebewoners van de loods verhuisd naar een andere (mooiere en verwarmde) locatie, daar gaan zij door met het verder professionaliseren van hun bedrijfjes. Omdat ik naar verwachting binnen een paar maanden klaar ben, had verhuizen voor mij geen zin en mag ik nog even op de oude plek blijven, totdat het gebouw in het voorjaar gesloopt moet worden. Wel ongezellig hoor, zonder de geur van versgebakken brood en cappuccino van Brood Leeft, en dan wordt het ook nog steeds kouder … brrrrr. Gelukkig zijn mijn werkzaamheden nu vooral aan de binnenkant van het huisje, en daar is het dankzij de isolatie zelfs zonder verwarming al goed uit te houden!

O ja, als je je afvraagt hoe ik weet hoeveel gewicht er tot nu toe in zit, daar houd ik een excelletje voor bij. Meteen ook handig om de uitgaven in de gaten te houden ;).
Zoals je hieronder kunt zien gaat het goed met de management-kant van het project: totaal heb ik nu 2.500 kilo gebouwd inclusief trailer (mag maximaal 3.500 worden) en ook qua budget zit ik ruim onder wat het zou kosten als je een tiny house van nieuwe materialen door een professional zou laten bouwen …

Het dak is dicht

Precies aan het einde van de herfstvakantie, kan ik met gepaste trots melden dat het dak en de buitenwanden af zijn! Na 18 rijen van red cedar shingles vasttimmeren met 2.000 RVS spijkers kon ik eindelijk afgelopen zondag de daknokken bevestigen (met een strook EPDM eronder).

Ook het glas voor de ramen is besteld, en dan zijn we dus echt waterdicht. Dat komt goed uit, want over een paar weken moeten we verhuizen van loods. Onze huidige -gratis- loods wordt namelijk gesloopt, dus we verkassen naar een andere, een paar honderd meter verderop. Geen probleem, we staan immers toch al op wielen 😉

Inmiddels ben ik alvast begonnen met de aftimmering van de binnenkant. Ik werk van boven naar beneden, dus eerst het dak. Deze krijgt net als de binnenwanden een isolatielaag van 8cm jute/hennep, een laag bruin papier (tegen stof/beestjes) en daarna worden plankjes bevestigd die gezaagd zijn van restanten underlayment platen (12 mm). Hierdoor krijg je het door mij gewenste “schrootjes” effect, en dat voor (letterlijk) geen geld!